از داستان های اساطیری تا رصدهای پیشرفته

به گزارش جعبه مهر، خبرنگاران اگر به ستاره شناسی و نجوم علاقه مند باشید، حتمن با نگاه به آسمان شب به یاد داستان هایی می افتید که پیشینیان از نحوه قرارگیری ستارگان و اشکال آن ها برای شناخت بهتر خود روایت می کردند. برای مثال؛ در باور مصریان آسمان، ایزد بانویی بود که بر زمین کمان زده و خدایان دیگر تکیه گاه اویند. شکم این ایزد بانو اقیانوسی پر ستاره است که خورشید بر آن بادبان می کشد. زیر این ایزد بانو، خدای زمین دمر خفته و پشت او رویشگاه گیاهان و محل صحراهاست و شکم او راهی است به دنیا زیرین که رود نیل به آن راه دارد و خورشید هر غروب از این راه رو به سوی شرق می رود و دوباره طلوع می نماید. بسیاری از این داستان ها تا به امروز باقی مانده و بعضی هم فراموش شدند.

از داستان های اساطیری تا رصدهای پیشرفته

با پیشرفت بشر در علم و ساخت تجهیزات جدید برای رصد آسمان رد پای این گونه داستان ها هم کمتر شد و ستاره شناسان نگرشی واقع بینانه تری به ستارگان پیدا کردند. آن ها فهمیدند هیچ خدایی در آسمان کیهانی وجود ندارد و ستارگان تنها به دلیل شدت نوری که از خود ساطع می نمایند در آسمان زمین پررنگ یا کم رنگ دیده می شوند و صندلی قرارگیری آن ها در کنار یکدیگر تنها به واسطه نورشان برای ما معنادار شده است.

کتاب آشنایی با ستاره شناسی نوشته مصطفی حسام پور شرحی مفصل از علم ستاره شناسی و فرایند تکامل این علم تا به امروز است. نویسنده در این اثر کوشش نموده است مطالب تخصصی ستاره شناسی را به سادگی هرچه بیشتر بیان کند؛ اما در عین حال خللی در بخش علمی مطالب به وجود نیاید. لازم به ذکر است، هدف نویسنده برای بیان مطالب جذاب دنیای ستارگان که با مفاهیم فیزیک و ریاضیات آمیخته است این بوده است که مخاطب بزرگسال توانایی بهره گیری کافی از آن را داشته باشد. به همین دلیل وی کوشش نموده از ارائه فرمول ها و روابط ریاضی تا حد زیادی در کتاب بپرهیزد و در عین حال از بار علمی مطالب کاسته نگردد.

فصل نخست کتاب درباره تاریخچه نجوم و دیدگاه های دانشمندان درباره حرکت اجرام سماوی است. شرح نظریه هایی چون زمین مرکزی و خورشید مرکزی در این بخش آورده شده است.

در شرح نظریه خورشید مرکزی باید گفت؛ یکی از نظریه های مهم که نقطه پیشرفت علم ستاره شناسی هم به حساب می آید، نظریه خورشید مرکزی است که با ظهور دانشمندانی چون نیکلاس کوپرنیک لهستانی، یوهانس کپلر آلمانی و گالیله ایتالیایی رواج و گسترش یافت. این نظریه ابتدا از سوی کوپرنیک مطرح و بعدها توسط کپلر و گالیله بسط داده شد.

روایت خورشید در مرکز عالم

داستان از اینجا آغاز می گردد که فیلولائوس فیلسوف یونانی در قرن چهارم پیش از میلاد که یکی از شاگردان فیثاغورس نیز بود، اولین کسی بود که موضوع حرکت وضعی زمین را بیان کرد؛ پس از او نیز هراکلیدس پونتسی حرکت انتقالی زمین را بیان کرد. آریستار خوس فیلسوف و منجم قرن سوم پیش از میلاد، نظریه این دو نفر را ادغام کرد و اولین نظریه خورشید مرکزی را پیشنهاد داد و ادعا کرد که خورشید در مرکز عالم قرار گرفته و زمین و سیارات دیگر در مسیری کاملا مدور به دور آن می چرخند؛ با این همه نیکولاس کوپرنیک اولین کسی بود که این نظریه را با فرمول بندی دقیق هندسی و ریاضی بیان کرد. بر این اساس کوپرنیک به این نتیجه رسید که میان مدار سیارات و صندلی آنها ارتباطی وجود دارد و هر گونه تغییر مکانی در هر قسمت از آن، باعث به هم خوردن قسمت های دیگر و در نهایت همه دنیا می گردد.

در واقع او مدعی بود که فزونی نظریه اش در زیبایی و سادگی آن است و در کتاب گردش افلاک خود، در این باره می گوید: در میانه همه، خورشید بدون حرکت می پاید، به راستی چه کسی در این معبد بزرگ و زیبا منبع نور را در جایی جز آنجا که بتواند همه قسمت های دیگر را بیفروزد و روشنایی بخشد، قرار دهد؟ پس در اساس این برگزیدگی، تقارن قابل ستایش در دنیا و هماهنگی بارزی در حرکت و اندازه کرات می یابیم، آنچنان که به هیچ وجه دیگری نمی توانست باشد.

لازم به ذکر است در فصل دوم نویسنده مانند یک دایره المعارف به درج معانی واژگان و عبارت پرتکرار در این علم پراخته است. همچنین فصل سوم کتاب آشنایی با ستاره شناسی موضوعاتی چون ستاره شناسی رصدی آنالیز شده و صفر تا صد رصد آسمان شب در این بخش معرفی شده است. در نهایت نویسنده در فصل چهارم انواع تلسکوپ ها که مهم ترین ابزار برای یک ستاره شناس به حساب می آید را آنالیز نموده است.

برگی از کتاب

در بخشی از کتاب در شرح سال نوری امده است؛ در بین عوام ایت تصور اشتباه رایج است که سال نوری واحد زمان است چراکه در آن از واژه سال که واحد سنجش زمان است استفاده شده و همین باعث این برداشت اشتباه شده است اما همانطور که پیش تر گفته شد سال نوری واحد سنجش مسافت است. درواقع سال نوری مقدار مسافتی است که نور در خلا در مدت زمان یک سال طی می نماید. ....

کتاب آشنایی با ستاره شناسی در 135 صفحه، با تیراژ پانصد نسخه و به قیمت پنجاه هزار تومان از سوی انتشارات گیتاشناسی تایستان سال جاری راهی بازار کتاب شد.

دور زمین: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور ارزان، تور لحظه آخری، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران
انتشار: 30 مرداد 1400 بروزرسانی: 30 مرداد 1400 گردآورنده: mehrbox.ir شناسه مطلب: 7103

به "از داستان های اساطیری تا رصدهای پیشرفته" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "از داستان های اساطیری تا رصدهای پیشرفته"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید